Văn Hóa Thưởng Trà Tao Nhã Ở Cung Đình Huế

Trong câu chuyện nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Tuân, ông đã kể về truyền thống uống trà và việc giữ gìn những ấm trà như những báu vật của các nhà nho thời xưa. Trong truyện ngắn “Những chiếc ấm đất”, ông đã đề cập đến những bộ ấm trà quý hiếm như “Thứ nhất Thế Đức gan gà, thứ nhì Lưu Bội, thứ ba Mạnh Thần”. Những bộ ấm trà này đã trở thành những vật phẩm có giá trị và là nguồn cảm hứng cho giới yêu văn học và người sưu tầm đồ cổ. Ở Huế ngày nay, có một người may mắn đã từng sở hữu “tam đại lão gia” đồ trà được nhắc đến trong truyện, và ông đó chính là Nghệ nhân Nhân dân Lê Văn Kinh. Ông đã trở thành người gìn giữ và truyền thống nghệ thuật trà Cung Đình Huế đặc biệt này, mang lại vẻ đẹp và giá trị văn hóa cho thế hệ sau.

Thưởng trà, thú vui tao nhã

Trong bài viết “Gặp truyền nhân của người thêu long bào cho vua nhà Nguyễn”, chúng ta được giới thiệu đến nghệ nhân Lê Văn Kinh, một trong những bậc thầy nghề thêu nổi tiếng ở Cố đô Huế. Tuy nhiên, ít ai biết rằng sau hơn 70 năm thưởng trà, ông Kinh cũng là người rất am hiểu về nghệ thuật này. Ông tự hào về cách thưởng trà truyền thống của người dân Huế, một phong cách được truyền dạy từ ông ngoại của ông, một quan Tham tri Bộ Lễ dưới thời vua Khải Định và vua Bảo Đại.

Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, ông Kinh chia sẻ rằng không thể đưa ra một quy chuẩn cụ thể để phân biệt cách thưởng trà của người Huế so với các vùng miền khác trong đất nước. Tuy nhiên, dựa trên kinh nghiệm của mình, ông nhận thấy rằng đối với người dân Huế xưa, uống trà không chỉ đơn thuần là một thói quen sinh hoạt hàng ngày. Thưởng trà còn là một thú vui tao nhã, thể hiện nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần của họ.

Với sự kỹ lưỡng và tinh tế, người dân Huế đã truyền lại những nguyên tắc và quy tắc trong nghi lễ thưởng trà từ thế hệ này sang thế hệ khác. Từ cách chọn trà, nhiệt độ nước, quy trình pha trà, đến cách uống và thưởng trà, mọi chi tiết đều được coi trọng và tuân thủ. Thưởng trà không chỉ là một hành động cá nhân mà còn là một nghi lễ tôn trọng truyền thống và tạo dựng tình thân thương trong gia đình và cộng đồng.

Đối với người Huế, việc thưởng trà không chỉ đơn thuần là uống một tách trà, mà còn là một trải nghiệm tâm linh và sự kết nối với văn hóa truyền thống của tổ tiên. Nét tao nhã và thanh tịnh trong thưởng trà đã trở thành một phần không thể thiếu của đời sống hàng ngày ở Huế, tạo nên một không gian yên bình và thư thái. Người dân Huế xưa thường dành thời gian cho việc thưởng trà để tận hưởng sự tĩnh lặng và tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống tràn đầy bận rộn.

Ông Kinh đã có dịp trải qua những năm tháng sống cùng ông ngoại là quan Tham tri Bộ Lễ – Nguyễn Văn Giáo, trong môi trường Tham tri Bộ Lễ đầy tinh hoa. Khi còn trẻ, ông đã chứng kiến cảnh ông ngoại và các vị quan đại thần trong triều thưởng trà cùng nhau, gắn bó và truyền thống qua thời gian.

Theo như ông Kinh kể lại, thưởng trà từ lâu đã được coi là một thú vui tao nhã và thanh lịch. Cách uống trà tại cung đình không giống như cách biểu diễn mà người ta thường thấy ngày nay. Pha chế và uống trà ở lễ hội hiện nay thường mang tính cầu kỳ và khá phức tạp, trong khi cách uống và pha trà trong cuộc sống hàng ngày đơn giản hơn.

Thời xưa, cách uống trà của người Huế đã mang một nét đặc trưng riêng. Tách trà không chỉ đơn thuần là một công cụ để tạo sự gần gũi và kết nối giữa con người. Thông qua cách uống trà, người xưa đã thể hiện cảm xúc từ sự giận dữ đến sự tao nhã trong giao tiếp với người đối diện. Mỗi cử chỉ và biểu hiện khi thưởng trà đều mang ý nghĩa sâu sắc, là cách để diễn đạt lòng tôn trọng và tương tác văn hóa của người Huế.

“Ngày xưa, khi đã ngồi cùng khách theo thứ tự quyết định, chủ nhà tự mình tráng tách trà. Trên bàn trà Cung Đình Huế, ngoài khay cau trầu và hộp thuốc lá sâu kèn, còn có ống nhổ bằng đồng bạch, một cái thau đồng và một chiếc khăn điều. Mọi người thường uống trà trong ba lần. Lần đầu, họ thử nhẹ để cảm nhận độ nóng và hương thơm của trà. Lần thứ hai, họ uống chính, và lần thứ ba họ uống hết phần còn lại.

Trong tuần trà đầu tiên, chủ nhà tự tay tráng tách trà và sử dụng cả hai tay để nâng tách lên mời khách cùng uống từng ngụm. Sau tuần trà thứ hai, chủ nhân thường nhường việc pha trà cho người ngồi bên phải, thường là người thân thiết.

Nếu trong quá trình thưởng trà có sự không đồng ý giữa khách và chủ nhà về một vấn đề nào đó, tách trà trên tay sẽ được đổ vào ống nhổ để thể hiện sự bất bình, sau đó cuộc thảo luận sẽ tiếp tục,” ông Kinh chia sẻ.

Ông Kinh cũng tiết lộ rằng khi thưởng trà, người xưa không bao giờ rót hết nước trong bình mà luôn để lại một ít, được gọi là “chừa hậu”, để lưu giữ một chút đức cho con cháu trong tương lai. Nếu câu chuyện kéo dài, sau ba lần chuyên trà, trà sẽ được thay mới. Điều này cho thấy việc thưởng trà đối với người xưa không chỉ đơn thuần là một thói quen sinh hoạt bình thường.

Giữ gìn một nét đẹp văn hóa

“Bàn về trà, từ lâu đây đã là một chủ đề nghiên cứu và tìm hiểu phổ biến. Các nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng cách thưởng trà khác nhau tùy thuộc vào nếp sống và văn hóa của từng vùng miền. Với bản sắc văn hóa riêng, cách thưởng trà ở Huế cũng mang trong mình những nghi thức đặc trưng của một vùng đất văn hóa.

Theo ông Kinh, cách thưởng trà của người Huế xưa hoàn toàn khác biệt so với cách thưởng trà ở Trung Quốc, Ấn Độ hay Nhật Bản, chẳng hạn. Trong khi người Trung Quốc thường cầm tách bằng một tay và che miệng bằng tay còn lại, và người Nhật lại sử dụng cả hai tay để nâng và xoa tách trà, người Việt Nam nói chung và người Huế nói riêng có cách thưởng trà khác hẳn.

Khi uống trà, tách thường được nâng bằng tay phải, ngón trỏ và ngón cái bên cạnh miệng tách, ngón giữa dưới đáy tách, trong khi hai ngón còn lại giữ ở phần trên. Trong quá trình uống trà, cổ tay được xoay vào để mu bàn tay và tách trà che miệng, thể hiện sự lịch sự và tôn trọng đối tác.

Thêm vào đó, quá trình pha trà và chuyên trà cũng đóng vai trò quan trọng. Khi chuyên trà từ ấm vào tách, vòi ấm phải tiếp xúc gần với miệng tách, chỉ cách nhau khoảng 2-3 phân. Điều này nhằm tránh việc trà nguội và mất đi hương thơm nhẹ khi trà được đưa lên quá cao như cách biểu diễn tại các lễ hội trà hiện nay. Hơn nữa, nếu nâng ấm quá cao khi rót trà vào tách, nước trà có thể sủi bọt trên miệng tách, làm mất đi vẻ đẹp tổng thể.

Bằng quan sát và học hỏi, cách thưởng trà này đã được ông Kinh kế thừa và áp dụng từ đó cho đến nay. Với những am hiểu về cách thưởng trà truyền thống Huế, ông Kinh nhận được sự mến mộ của rất nhiều trà hữu.

Nhiều du khách, bao gồm cả du khách nước ngoài, đã không ngần ngại vượt xa để tìm đến cửa hàng của gia đình khi nghe tin tức về nó. Họ không chỉ đến để mua tranh, mà còn để được trò chuyện với ông về trà.

Ông Kinh hiện tại đã sở hữu trên 50 bộ ấm trà khác nhau, hầu hết là nhờ những người quý mến đã tặng cho ông. Trong bộ sưu tập đó, không thể không đề cập đến bộ ba trong “tam đại lão gia” của các đồ trà nổi tiếng trong quá khứ: Thế Đức, Lưu Bội, Mạnh Thần.

Chiếc ấm Mạnh Thần, với dòng chữ “Hà hoa mãn trì đường”, có lẽ nổi tiếng nhất trong số đó, với tuổi đời không dưới 500 năm. Đây đều là những “báu vật” quý giá mà ông được cụ Nguyễn Văn Giáo truyền lại. Trước đây, chỉ có những người bạn thân thiết mới được cụ Tham tri mời thưởng trà bằng những ấm quý này, và dù có đến sáu người hầu luôn túc trực, nhưng vì ấm quý mà mỗi lần dùng trà xong, cụ đều tự tay lau rửa và cất giữ chúng.

Mặc dù ông Lê Văn Kinh sắp bước sang tuổi 90, nhưng ông vẫn rất khỏe mạnh và minh mẫn. Ông cho biết rằng, một phần lý do ông có được sức khỏe như vậy là do duy trì thói quen uống trà Cung Đình Huế hàng ngày suốt hơn 70 năm, một thói quen mà ông đã được ông ngoại truyền lại.

“Trà Mế Mường” đơn vị cung cấp các sản phẩm về trà sạch uy tín. Đảm bảo nguồn gốc, sức khỏe cho người sử dụng. Hiện trà mế mường cung cấp trên thị trường 5 loại sản phẩm trà uy tín cho quý khách hàng tham khảo:

1. – Trà Ngủ Ngon
2. – Trà Mát Gan
3. – Trà Dạ Dày
4. – Trà Giảm Mỡ Máu
5. – Trà Detox

Liên hệ Hotline để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất về trà: “0988 47 6006”